Na het bijwonen van een themabijeenkomst over het onderzoeksrapport ‘Op zoek naar de Euregio-factor’ eerder dit jaar ging ik in gesprek met Laura Willems en Nicole Curvers, beiden onderzoekers bij de GGD Zuid-Limburg, om dieper op dit onderzoek in te gaan.
Wat was het doel van het onderzoek ‘Op zoek naar de Euregio-factor’?
‘Op zoek naar de Euregio factor’ is eigenlijk voortgevloeid uit het eerdere onderzoek ‘Op zoek naar de Limburg-factor’, dat in 2015 is verschenen. Vanuit de Provincie Limburg is indertijd de vraag gesteld hoe het nu eigenlijk zit met de Euregionale situatie. “We vergelijken wel altijd met de rest van Nederland, maar wellicht kunnen we de gezondheidssituatie binnen Limburg, met name de regio Zuid-Limburg, beter vergelijken met die van onze buurregio’s in Duitsland en België”. Interessant is dat het onderzoek niet alleen kwantitatief van aard is (Laura en Nicole benadrukken overigens dat het vergelijken van statistische informatie van verschillende landen een uitdaging op zich is!). Er zijn ook veel gesprekken gevoerd, zowel op politiek-bestuurlijk als op operationeel niveau, zoals experts op het gebied van gezondheidszorg, maar ook op het gebied van het sociaalhistorisch verleden van de Euregio. De context van het onderzoek is dan ook breed en gaat dus verder dan enkel gezondheidsstatistieken. Of er ook zoiets bestaat als een gezamenlijke Euregionale zorgsetting? Dat dan toch weer net niet. De Euregio is volgens Laura en Nicole (en zo bleek ook uit het onderzoek) vooral een construct, zonder dat er echt zoiets als een Euregionale identiteit bestaat. Bovendien heeft iedere regio hoe dan ook te maken met haar eigen nationale systemen en wetten. “De belangrijkste gemeenschappelijkheid is dat we allen grensregio’s zijn. En natuurlijk is er het gezamenlijke industrieel verleden, met alle gezondheidsgevolgen van dien, die niet stoppen aan een landsgrens.”
Wat doet de GGD Zuid-Limburg verder op het gebied van grensoverschrijdende gezondheidszorg?
“Acute zorg geeft acute aanleiding tot samenwerking”, zoals op het gebied van de ambulancezorg. Ook de meldkamers in de verschillende regio’s werken goed samen. De situatie op het gebied van preventieve zorg is anders. Samenwerking op dat vlak blijkt in de praktijk nog steeds een stuk lastiger, vooral omdat er veel verschillen bestaan in het preventieve beleid dat de regio’s voeren. “Daarnaast is in Zuid-Limburg de noodzaak om samen te werken groter dan in de andere delen van de Euregio Maas-Rijn (EMR), omdat wij echt ingesloten zitten tussen, en daarmee afhankelijker zijn van, deze regio’s.” Een goed voorbeeld is het alcoholbeleid. Terwijl Nederland een heel streng alcoholbeleid voor jongeren kent, kunnen jongeren van 16 jaar in de grensregio gewoon bier gaan kopen in Duitsland of België. “Afstemming in beleid is daarom wenselijk”, benadrukken Laura en Nicole. Door het delen van good practices binnen de EMR kunnen de regio’s hun beleid optimaliseren. Neem het voorbeeld van de MRSA-problematiek: in België en Duitsland kon men heel veel leren van de aanpak in Nederland. Maar al met al komt het in de praktijk, zeker op het gebied van preventieve zorg, nog vaak neer op informele contacten. Net daarom zijn netwerken als euPrevent zo belangrijk, om ook op structurele wijze beter met elkaar te kunnen samenwerken.
Welke resultaten heeft het onderzoek ‘Op zoek naar de Euregio-factor’ opgeleverd?
“Het onderzoek was een start. We hopen hiermee uiteindelijk te kunnen komen tot een blijvende monitoring van de Euregionale gezondheid.” Daarnaast heeft de Provincie Limburg het rapport geëvalueerd. De vervolgstap is dat er in het najaar een bespreking volgt in een Euregionale setting, op initiatief van de Provincie en de GGD Zuid-Limburg, om op deze manier gezamenlijk te verkennen hoe de bevindingen en aanbevelingen uit het rapport verder opgepakt kunnen worden. Euregionale samenwerking is daarin van belang, en vooral de samenwerking zoeken met andere beleidsterreinen dan alleen gezondheid. Wat bij mijzelf vooral blijft hangen nadat ik het rapport heb gelezen is het concept van ‘Health in All Policies’, dat in feite inhoudt dat overheden het thema gezondheid ook implementeren in andere beleidsdomeinen. Als je als overheid bijvoorbeeld initiatieven ontplooit op economisch gebied, houd dan rekening met de gezondheidseffecten van die initiatieven. Waar dit op EU-niveau al is geïmplementeerd in wet- en regelgeving, zou je dit idealiter ook graag zien bij lokale en regionale overheden.
Wat is wat jullie betreft, naast het onderzoek ‘Op zoek naar de Euregio-factor’, een recent succesverhaal op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking in de zorg?
“De Euregionale Jongerenmonitor is ongetwijfeld een goed voorbeeld van een succesverhaal van grensoverschrijdende samenwerking. De betrokken partners uit de EMR werken samen sinds 2001, en de professionals onderhouden structureel contact, ook tussen de rapporten door. Zij komen geregeld bij elkaar om kennis en informatie uit te wisselen over concrete thema’s, ook zonder dat hieraan projectgelden zijn verbonden. Het gaat echt om de inhoud.”
Bedankt voor het lezen en mocht u vragen of opmerkingen hebben, aarzel dan niet om ons te contacteren.