Onlangs viel ons oog op de onderwijsmodule van Stichting Mens Achter de Patiënt. Los van het feit dat de module bijdraagt aan een maatschappelijke behoefte, zijnde meer mensgerichte zorg, is het opmerkelijke aan dit initiatief dat het is ontstaan vanuit een behoefte van studenten zelf! De onderwijsmodule is drie jaar geleden gestart en inmiddels uitgegroeid tot een vaste waarde in het Limburgse zorgonderwijs op zowel mbo, hbo als universitair niveau. We spraken Eva Visbach (student gezondheidswetenschappen) & Romy Spee (student geneeskunde), vanaf dit academisch jaar de kartrekkers van de stichting. Romy is duidelijk over hun drijfveren: “Tijdens de opleiding mistte ik het om echt in contact te komen met de patiënt.”
Hoe is het idee voor Mens Achter de Patiënt ontstaan?
Sjim Romme en Matthijs Bosveld zijn de oprichters van de stichting, Sjim deed gezondheidswetenschappen en Matthijs geneeskunde. Ze woonden bij elkaar en tijdens een gesprek kwamen ze tot de conclusie dat ze in het tweede jaar van hun bachelor nog geen patiënt hadden gezien. Maar ook elkaar nog niet, terwijl er straks wel verwacht wordt dat er met meerdere disciplines wordt samengewerkt. Zo is het idee voor de module ‘Mens Achter de Patiënt’ ontstaan. De twee stapten met het idee naar de directie van de Faculty of Health, Medicine & Life Sciences (FHML) van de Universiteit Maastricht. De reactie was positief en de eerste pilots van de onderwijsmodule mochten worden uitgevoerd. Hierbij werd samengewerkt met Zuyd Hogeschool, waarbij er naast studenten gezondheidswetenschappen en geneeskunde ook meteen studenten (én docenten) ergotherapie, fysiotherapie, logopedie en verpleegkunde werden betrokken. Het multidisciplinaire karakter van het initiatief zat er vanaf het begin dus al goed ingebakken.
Wat houdt de module van Mens Achter de Patiënt concreet in?
“De onderwijsmodule bestaat uit drie bijeenkomsten. In de eerste bijeenkomst staan de zorg en de zorgverlener centraal, waarbij twaalf studenten vanuit verschillende disciplines en vier mensen die ervaring hebben met ziekte, zorg en welzijn (de ‘ervaringsdeskundigen’) worden samengebracht. Het kan hierbij gaan om lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblematiek. Deze eerste bijeenkomst vindt plaats op de locatie van een onderwijsinstelling. De bedoeling van deze bijeenkomst is het creëren van een vertrouwde sfeer op gelijkwaardig niveau, door kennis te maken op een ludieke manier. Niet meteen vanuit de insteek ‘ik ben patiënt en ik ben student’, maar echt van mens tot mens. Aan het einde van deze bijeenkomst worden er groepjes gevormd rondom één ervaringsdeskundige, die vervolgens in een tweede bijeenkomst opnieuw bij elkaar komen. Deze keer op een betekenisvolle locatie die wordt uitgekozen door de ervaringsdeskundige. Centraal staat het verhaal van de ervaringsdeskundige.” De tweede bijeenkomst wordt volledig uitgevoerd naar eigen interesse en nieuwsgierigheid van zowel studenten als ervaringsdeskundigen. In de derde bijeenkomst staat de student centraal. De studenten vertellen wat hun ervaringen zijn geweest en wat ze daarvan meenemen in het vervolg van hun carrière. “Mooi om te zien”, vervolgen Eva en Romy, “is dat er vanuit de verschillende opleidingen ook echt verschillende visies naar voren komen”.
Hoe komen jullie in contact met de ervaringsdeskundigen?
“In eerste instantie werden deze vooral geworven via Burgerkracht Limburg en via patiëntenverenigingen. Maar inmiddels is Stichting Mens Achter de Patiënt zo gekend dat mensen ons makkelijker weten te vinden. Leuk weetje is dat we vandaag onze 200e aanmelding hadden.” Ook het aantal cursisten groeit gestaag, zo blijkt. “We zijn drie jaar geleden begonnen met 50 studenten, dit jaar worden dat er ongeveer 1.000, alleen al in Limburg.”
Welke opleidingsinstellingen zijn betrokken bij het initiatief en hoe verloopt de samenwerking?
“Eigenlijk alle opleidingsinstellingen in Limburg doen mee: Vista College, Maastricht University en Zuyd Hogeschool. Bij de UM is deelname vrijwillig, maar bij de mbo-instellingen en Zuyd Hogeschool zit het verplicht in het curriculum. Daarnaast zijn we ook al actief op onderwijsinstellingen in Antwerpen, Breda, Eindhoven, Genk en Hasselt. De onderwijsmodule wordt per onderwijsinstelling aangepast aan hun behoeften.”
Welke rol speelt het concept van positieve gezondheid in de module?
“We raken natuurlijk enorm aan positieve gezondheid, omdat we met onze onderwijsmodule verder kijken dan alleen de ziekte. Daarnaast geven we een gespreksinstrument mee tijdens de tweede bijeenkomst waarop de zes dimensies van positieve gezondheid vermeld staan. Deze dimensies kunnen dan naar eigen keuze worden gebruikt om de brede impact van ziekte en verminderd welzijn op iemands leven te bespreken.”
Hoe wordt Mens Achter de Patiënt door cursisten en ervaringsdeskundigen ervaren?
“We ontvangen heel veel positieve reacties. Op de universiteit krijgen we altijd meer aanmeldingen dan dat er plekken beschikbaar zijn. We merken tijdens de eerste, tweede en derde bijeenkomst hoe de houding van studenten zowel richting ervaringsdeskundigen als elkaar verandert. De hbo studenten en mbo studenten hebben dan al stage gehad en hebben daardoor vaak al meer ervaring met patiëntencontact dan de universitaire studenten. Hierdoor kunnen de studenten veel van elkaar leren. Daarnaast richten we ons niet alleen meer op de studenten, maar ook heel bewust op de ervaringsdeskundigen. We horen namelijk van veel van de ervaringsdeskundigen dat Stichting Mens Achter de Patiënt voor hun een manier is geworden om bij te dragen aan de vorming van de toekomstige zorgprofessionals vanuit een gevoel van ‘ik word gehoord’. Dit vinden we heel bijzonder. We organiseren dan ook halfjaarlijks een ‘bedankdag’, om de ervaringsdeskundigen in het zonnetje te zetten.”
Zijn er elders in het land goede voorbeelden waar jullie naar kijken, of is jullie initiatief uniek in Nederland?
“We zijn zeker niet het enige initiatief gericht op patiëntencontact, maar uniek is wel de combinatie van patiëntencontact én interprofessionaliteit”, dus de betrokkenheid van studenten vanuit verschillende opleidingen en opleidingsniveaus. “Ook de opzet van de module, door middel van een drieluik van dagdelen, is uniek”, benadrukken Eva en Romy tenslotte.
Wat is het doel van de Stichting voor de komende jaren?
“Het zou mooi zijn als over 10 jaar elke zorg- en welzijnsstudent in Nederland en Vlaanderen, in ieder leerjaar onderwijs volgt waarbij geleerd wordt met en van studenten van andere disciplines én van mensen met ervaringskennis en -deskundigheid. De komende jaren zullen we ons bezighouden met het behouden, verduurzamen en verder ontwikkelen van het traject in zowel de provincie Limburg als daarbuiten. Daarnaast willen we ons inzetten voor de persoonlijke ontwikkeling van onze ervaringsdeskundigen aan de hand van workshops en trainingen. Er wordt tenslotte ook hard gewerkt om de onderwijsmodule aan te bieden aan zorginstellingen. Op deze manier krijgen ook reeds werkende professionals binnen zorg en welzijn training op het gebied van mensgerichte zorg en interprofessionele samenwerking. Vooralsnog is er werk genoeg te verzetten!”
Bedankt voor het lezen en mocht u vragen of opmerkingen hebben, aarzel dan niet om ons te contacteren.