Laagdrempelige (psychische) hulp voor jongeren: het succesverhaal van @ease in Maastricht.

Geheel toevallig stuitte ik op het initiatief @ease, een stichting die zich inzet voor jongeren met psychische klachten, van allerhande aard. Samen met collega Gregory ging ik langs bij Flore Joskin, locatiemanager van @ease in Maastricht. Flore, zelf opgegroeid in Maastricht, is werkzaam bij de vakgroep Psychiatrie en Neuropsychologie van de Universiteit Maastricht. Haar leidinggevende, prof. dr. Thérèse van Amelsvoort (hoogleraar Transitiepsychiatrie aan het Maastricht UMC+) begon samen met een collega uit Amsterdam (kinder- en jeugdpsychiater dr. Rianne Klaassen) met het @ease project. Flore werd gevraagd mee te kijken met de marketing & communicatie van @ease. Dit doet Flore nog steeds, maar ze runt inmiddels ook de vestiging in Maastricht. 

Vanuit welke behoefte is @ease opgericht?

“Het idee van @ease is niet nieuw. Het is 10 jaar geleden begonnen in Australië via Headspace, een initiatief van prof. Pat McGorry, omdat ze zagen dat zoveel jongeren buiten de boot vielen door psychische klachten, zoals verslaving, somberheid etc. Wat kun je nu doen om te zorgen dat je daar eerder bij bent, dat het niet erger wordt? Dus zijn ze daar laagdrempelige inloopvoorzieningen gaan creëren, waar jongeren tussen de 12 en 25 naar binnen kunnen stappen. Dit werkte daar zó goed, dat de overheid dacht: ‘dat gaan we fors stimuleren’. Het resultaat is dat er nu meer dan 100 Headspace centra in Australië zijn en het idee over de wereld uitwaaiert. Je ziet in verschillende landen varianten ervan ontstaan en @ease is de Nederlandse variant. We kennen elkaar wel, we zitten in elkaars netwerk.” Samenwerking vindt vooral plaats in de vorm van kennisdeling, verduidelijkt Flore: hoe kun je van elkaar leren om er voor te zorgen dat de jeugd betere psychische zorg krijgt? “Mensen in de pubertijd zijn sowieso al super kwetsbaar en als het dan misgaat, dan gaat het vaak ook echt voor langere tijd mis: je maakt je school niet af of raakt je baan kwijt, je sociale netwerk en je kunt makkelijk terugvallen. Mensen blijven dan vaak hun leven lang last houden. Als je daar nu eerder bij bent, dan win je ontzettend veel.”

Wat zijn de meest voorkomende problemen onder jongeren die jullie voorbij zien komen en wat zijn de meest voorkomende oorzaken daarvan?

“Het is echt heel verschillend, omdat ze hier over alles kunnen praten, maar wat we vooral veel zien is eenzaamheid, somberheid, studiestress en levenskeuzes (bijvoorbeeld een verkeerde studiekeuze). Maar er zijn ook gesprekken die gaan over suïcidaliteit.”

Wat zijn volgens jullie zorgwekkende maatschappelijke ontwikkelingen voor wat de psychische gezondheid van jongeren betreft?

“Überhaupt die hoge druk die er op jongeren ligt. En dat gaat verder dan alleen studiestress, het gaat vooral ook over social pressure: ‘Je moét dat perfecte leven hebben, je moét reizen, want al je vrienden gaan overal heen. Je moet baantjes hebben, commissies doen.’ In je studie moet je van allerlei extra dingen doen om uniek te zijn, om onderscheidend te zijn, want het wordt steeds moeilijker voor jongeren om een baan te vinden die meteen goed aansluit.” 

Dragen studentenverenigingen bij aan deze social pressure?

“Dat heb ik eerlijk gezegd nog nooit gehoord in de spreekkamer. Wel dat mensen van een bepaalde vereniging bellen omdat ze zich juist zorgen maken over een ander lid.” 

Waarom is er specifiek voor de leeftijdsgroep 12-25 gekozen?

“We kiezen specifiek voor jongeren, omdat we toch vooral aan dat preventieve stuk willen werken. Er zijn mensen die zeggen ‘waarom maken jullie niet een @ease voor ouderen?’. Dat doen we niet, maar we gaan wel bewust over de leeftijdsgrens van 18 heen, want tot 25 ben je nog niet volwassen. Beneden de 12 zit je daarentegen echt nog op het vlak dat ouders de hoofdrol spelen. De jongeren die hier komen willen net zónder ouders komen.” Tot nu toe ziet @ease vooral veel studenten over de vloer komen, ook buitenlandse. Dit heeft er volgens Flore ook mee te maken dat er vrij veel ruchtbaarheid aan @ease is gegeven bij de universiteit. Buitenlandse studenten hebben bovendien net iets minder een vangnet hier, waardoor de kans groter is dat ze eenzaam zijn of niet weten waar ze naartoe moeten. Pas sinds een jaar is @ease ook begonnen met het geven van voorlichtingen op middelbare scholen, om ook die leeftijdsgroep wat meer te bereiken. 

Waarin verschillen jullie met reguliere hulpverleners zoals een psycholoog of praktijkondersteuners GGZ?

“Wat bekend is, is dat jongeren niet geheel tevreden zijn met het bestaande hulpaanbod. Ze vinden het soms niet prettig om naar een psycholoog te gaan, of moeten heel lang op een wachtlijst staan. Er is bovendien ontzettend veel schaamte bij deze jongeren en daardoor wachten velen te lang met het delen van hun klachten. Wat we bij @ease doen, en dat is wezenlijk anders dan wat de normale zorg doet, is dat je hier anoniem terecht kunt, het is gratis, je hoeft het niet tegen je ouders te zeggen, je hoeft niet naar de huisarts en er wordt geen dossier bijgehouden. En er staat ook geen klok, dus je mag zo lang blijven als je wil. Hier komen jongeren die ofwel de eerste keer komen praten, ofwel op een wachtlijst staan en in de tussentijd naar hier komen, ofwel al bij een psycholoog komen maar toch hier willen komen. Bij de psycholoog gaat het vaak over een bepaald onderwerp of een bepaalde diagnose, maar je wil af en toe misschien ook gewoon even kletsen over het proefwerk dat je verknald hebt. Maar daar is geen plek voor in de normale hulpverlening. En dan zijn er nog de jongeren die klaar zijn met hulpverlening, maar nog niet helemaal losgelaten willen worden. We doen het niet beter dan anderen, maar vullen bepaalde gaten op in het systeem.”

Jullie werken met vrijwilligers, maar bestaat er wel een link met zorgprofessionals?

“@ease is een vrijwilligersorganisatie (momenteel met 40 vrijwilligers), maar wel met een professionele schil daaromheen. De vrijwilligers zijn vaak studenten psychiatrie, of mensen die zelf iets hebben meegemaakt en jongeren graag willen helpen. En soms ook gewoon mensen met de oprechte behoefte om iets te willen doen voor een ander.” Flore hoeft overigens nauwelijks te werven, aangezien er zich wekelijks mensen aanmelden die graag mee willen doen. Vrijwilligers krijgen een tweedaagse training en gesprekken vinden nooit alleen, maar altijd met z’n tweeën plaats. Naast de vrijwilligers is ook altijd een professional aanwezig op de vestiging. Dit kan bijvoorbeeld een psycholoog zijn, of een verpleegkundige. Hierachter zitten nog een aantal psychiaters die beldienst hebben. Daar weer achter zit de crisisdienst, voor als er zich écht iets ergs voordoet, zoals heel verwarde mensen of iemand met concrete plannen rondom zelfdoding. 

Proberen jullie ook een bepaald taboe te doorbreken?

“Dat proberen we wel, maar dat blijkt toch heel moeilijk. We proberen via social media en voorlichting op scholen te vertellen dat het normaal is om je soms niet goed te voelen. Jongeren denken vaak dat ze de enige zijn met een bepaald probleem. Dan is het heel fijn dat je tegen ze kunt zeggen: ‘hey, je bent niet alleen’. En ook veel van de vrijwilligers hebben zelf van alles meegemaakt.”

Zien jullie een patroon dat door social media problemen worden verergerd?

“Dat is nog niet wetenschappelijk aangetoond, maar wat we vaak horen is dat jongeren zeggen: ‘iedereen lijkt op social media een perfect leven te hebben, maar zelf heb ik het helemaal niet zo leuk’. Tegelijkertijd is het via social media ook weer makkelijker om naar lotgenoten te zoeken. Social media heeft dus echt twee kanten. Wij merken in ieder geval dat jongeren heel erg de verbinding met anderen missen. Op social media vindt je dit op een andere manier.”

Hoeveel gesprekken hebben er tot nu toe al plaatsgevonden?

“We zijn nu 1,5 jaar open en we zitten over de 200 gesprekken.” De vestiging van @ease in Maastricht ging in januari 2018 open en was daarmee de eerste vestiging in Nederland. De tweede vestiging, die in Amsterdam, ging in maart 2018 open. “In het begin waren we één dag per week open, enkele maanden daarna werden dat twee dagen en inmiddels zijn we drie dagen per week open. Gemiddeld zien we mensen zo’n 3 à 4 keer terug. En het is mooi om te zien dat veel jongeren het ook weer aan hun vrienden vertellen, zo komen er ook mensen hier terecht. Daarmee doorbreek je ook weer een stukje taboe, op het moment dat ze het durven te delen met vrienden.” 

Hoe worden jullie diensten bekostigd? 

“Bij de start, om @ease de lucht in te krijgen in Nederland, hebben we een startsubsidie gekregen van het Innovatiefonds Zorgverzekeraars. Die loopt eind 2019 af, maar daarmee hebben we wel alle juridische zaken kunnen uitzoeken, en een deel van de communicatie kunnen bekostigen, zoals het opzetten van de website. Ook de gemeente speelt een belangrijke rol. We hebben hele fijne contacten met de Gemeente Maastricht. Zij zorgen bijvoorbeeld dat we in dit pand kunnen werken. En daarnaast krijgen alle betrokken professionals een in-kind financiering via hun eigen organisatie, dus in de vorm van een bepaald aantal uren dat er voor @ease wordt vrijgemaakt. Een mooi neveneffect is dat ook de lijntjes tussen de betrokken organisaties onderling korter worden. “We zijn in feite een verbindingsstukje tussen deze organisaties.”

Hoe zou de integrale zorg voor jongeren met psychisch klachten beter vormgegeven kunnen worden in ons zorgsysteem?

“Wat ik vooral constateer is dat het schrijnend is hoe lang de wachtlijsten zijn. Dus als je het systeem anders wil hebben, dan zou ik zeggen meer plekken waar jongeren sneller terechtkunnen. En zorg dat je een beetje ontschot. Want wat je nu vaak ziet is dat een jongere met een bepaalde diagnose bij een bepaalde behandelaar komt en dan zegt die behandelaar uiteindelijk: ‘Ik heb je nu geholpen voor stukje X.’ Maar daarmee heb je niet alles opgelost, want heel vaak is een psychisch probleem een onderdeel van meer. Het heeft bijvoorbeeld te maken met schulden of armoede thuis, of met psychische problematiek van ouders. En, tenslotte, maak het normaler voor jongeren om hierover te praten.” 

Hoe ziet de toekomst er voor @ease uit? 

“Ik hoop vooral dat we @ease nog veel verder kunnen krijgen en dat we een bestendige financiering vanuit de overheid krijgen. En dat je ook allerhande andere zorgprofessionals bij @ease kunt ontmoeten, zoals in Australië, waar ook schuldhulpverleners, huisartsen, etc. aanwezig zijn op de locatie van Headspace, zodat jongeren één plek hebben waar ze voor al hun problemen terecht kunnen.” Interessante uitdaging is nog het bereiken van de jongere doelgroep, bijvoorbeeld door het vergroten van de sociale mediakracht van @ease, of door een andersoortige grote campagne, maar ook dit vergt natuurlijk voldoende financiële middelen. De rest van Nederland blijft overigens niet achter. Flore licht een tipje van de sluiter op: “Aan het eind van dit jaar willen we een vestiging in Heerlen geopend hebben en een tweede vestiging in Amsterdam. Daarnaast zijn er ook in andere steden, zoals Den Bosch, Den Helder, Groningen en Rotterdam, teams gestart die @ease vestigingen willen oprichten.”

Bedankt voor het lezen en mocht u vragen of opmerkingen hebben, aarzel dan niet om ons te contacteren.

Meer informatie over @ease vindt u op www.ease.nl

Meld u aan en ontvang elk nieuw bericht meteen in uw inbox!

We spammen niet! Lees ons privacybeleid voor meer info.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *