De Sociale Agenda van de Provincie Limburg: continuïteit, maar wel in een nieuw jasje.

Op 28 juni 2019 werd het nieuwe College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Limburg geïnstalleerd. Ik interviewde gedeputeerde Robert Housmans over de Sociale Agenda, naar ik durf te stellen één van de paradepaardjes van het huidige College. Het doel van de Sociale Agenda is de gezondheid van Limburgers te verbeteren en meer Limburgers mee te laten doen in onze samenleving, vooral mensen in een kwetsbare positie.

Wat is uw beeld bij de huidige ontwikkelingen in de Limburgse gezondheidszorg? Waar liggen kansen en welke bedreigingen liggen op de loer?

“Een echt helder beeld over de gezondheidszorg hebben we als Provincie niet, omdat dat in feite niet onze verantwoordelijkheid is. Maar, we zien wel een hele hoop trends zich ontwikkelen. Er is bijvoorbeeld veel meer gebruik van de jeugdzorg dan er ooit geweest is, waardoor eigenlijk alle gemeenten constant in de problemen komen met hun budgettering. De decentralisatie heeft ertoe geleid dat er veel meer zorg gebruikt wordt. Die trend zie je heel duidelijk en dat betekent dus ook dat je daar als overheid iets mee moet doen, bijvoorbeeld door te kijken hoe je kunt investeren in preventie. En het grappige is, ook dát is niet onze verantwoordelijkheid, maar in eerste instantie die van de Rijksoverheid en de gemeenten. Maar, we nemen die verantwoordelijkheid uitdrukkelijk wél, om samen met de gemeenten, ieder vanuit zijn eigen rol, te investeren in preventie. En dat doen we via de Sociale Agenda.”

Wat is de ‘Sociale Agenda’ van de Provincie Limburg en welke partijen zijn betrokken bij de uitvoering ervan daar waar het gaat om zorg en ondersteuning? 

“De Sociale Agenda kun je zien als een beleidskapstok. Dat wil zeggen dat het een stuk beleidskader is van waaruit Provinciale Staten hebben gezegd ‘we vinden het belangrijk om iets te doen aan de achterstanden die er zijn in Limburg op het gebied van bijvoorbeeld gezondheid, sociaal-maatschappelijke positie, eenzaamheid en armoede’. In dat beleidskader zitten de tools die je als College hebt om te komen tot een trendbreuk in al die negatieve indicatoren. Dat doen we door verschillende projecten te initiëren, aan te zwengelen of voort te zetten, zoals de Gezonde Basisschool van de Toekomst, Blauwe Zorg in de Wijk, Mammacare, Eén tegen eenzaamheid en nog een hele hoop meer. We doen dit altijd samen met relevante partners.” 

De Sociale Agenda bestond al vóór de huidige Collegeperiode. Waarin verschilt de aanpak van het huidige College?

“De Sociale Agenda is ooit geboren als gedachte in 2011 en werd in 2015 daadwerkelijk in het leven geroepen met een budget. Wat we nu doen is de effecten die we hebben gezien van de vorige jaren oppakken en kijken hoe we die kunnen verduurzamen. We zien bijvoorbeeld dat de Gezonde Basisschool van de Toekomst heel goed werkt en we gaan nu kijken hoe we dat initiatief kunnen uitrollen naar meer gemeenten en meer scholen. We zorgen hierbij tevens voor duurzame verankering, ook in financiering. Dat is de huidige status van de Sociale Agenda. We hebben daar de komende periode € 20 miljoen voor. Dat is niet alleen geld dat we weg gaan zetten in subsidies. We willen die € 20 miljoen vermeerderen, door slimme koppelingen te maken met andere middelen. Dat is een groot verschil met de vorige periode: eerder was het vaak zo dat wij initieerden en trokken, maar dat doen we minder. Dat wat goed is zetten we door en gaan we duurzaam verankeren, ook in financiering. Nieuwe dingen gaan we daar neerleggen waar ze het beste thuishoren. We gaan ook veel minder doen in het kader van onderzoek, omdat we dit ook steeds minder nodig hebben. Van de Gezonde Basisschool weten we inmiddels dat de aanpak werkt. We weten dat healthyLIFE (een gecombineerde leefstijlinterventie voor volwassenen vanaf 18 jaar, met als doel het bevorderen van een actieve leefstijl en gezond voedingspatroon) werkt. Dat is onderzocht, bewezen en gevalideerd. Dat betekent dat we die initiatieven nu kunnen gaan uitrollen, zonder dat we daar onderzoek aan hoeven te koppelen en daardoor ook veel meer geld ter beschikking hebben voor die uitrol. Je ziet dan ook dat de Sociale Agenda langzaam effect begint te sorteren.”

Is de aanpak van de Provincie Limburg uniek vergeleken met andere Provincies?

“Ja, dat is echt een verschil. We zijn oprecht een innovatieregio geworden. Wat in Limburg gebeurt is vrij uniek. healthyLIFE vind ik zelf een heel mooi voorbeeld. Het initiatief bestaat formeel pas 8 maanden, maar heeft inmiddels al 900 verwijzingen verwerkt in drie gemeenten. Dat je als middenbestuur deelneemt aan die projecten en daar een boost aan geeft, maakt het voor alle spelers een stuk aantrekkelijker om erbij te zijn: voor gemeenten is het makkelijker, want de Provincie ondersteunt het; voor andere partners is het makkelijker, omdat we als middenbestuur toch een behoorlijke maatschappelijke positie hebben. Dat stukje extra koppeling en dat klein stukje extra financiering leiden ertoe dat partijen veel makkelijker mee gaan doen, waardoor we ook weer veel meer bereik kunnen creëren.” 

Hoe verloopt de ontwikkeling van de Gezonde Basisschool van de Toekomst?

“De Gezonde Basisschool van de Toekomst is een fantastisch, maar wel vrij duur project. Waar komt de Provincie om de hoek kijken? Bij het verduurzamen! We hebben hierbij nadrukkelijk de koppeling gelegd naar de ontwikkeling van een ander project: het Center Court in Kerkrade. We gaan hierbij niet investeren in stenen, maar wel in mensen, in onze inwoners en burgers. De voorwaarde die wij hebben gesteld voor de financiering van het Center Court is een structurele ombuiging van middelen naar het sociale domein, naar preventie. Kerkrade heeft nu gezegd, ‘we gaan het hele programma van Trendbreuk de komende jaren verduurzamen en dus financieren en uitrollen’ en daar zit onder andere die Gezonde Basisschool van de Toekomst in. De bijdrage die aan de Provincie werd gevraagd is er dus weliswaar gekomen, maar onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat dat ook betekent dat men ook in het sociale domein de goede projecten ondersteunt. Resultaat is dat er nu meer Gezonde Basisscholen gaan komen, dat is afgesproken! Tegelijkertijd kijken we ook met partners die we hebben op andere vlakken, zoals de LLTB of een werkgeversvereniging waar de grote bakkerijfabrieken in zitten, of we afspraken kunnen maken over de levering van fruit, groente en brood. De scholenkoepel heeft vaak een moeilijke ingang, daar waar die voor de Provincie nét iets makkelijker is. Daarmee kunnen we de kosten omlaag brengen. Maar denk ook aan de lobby bij het Rijk. Samen met de staatssecretaris van onderwijs ga ik bijvoorbeeld op bezoek bij die scholen, met als doel het vrijspelen van financiële middelen voor de verdere uitrol van de Gezonde Basisschool.”

Wat merkt de individuele burger van de uitvoering van de Sociale Agenda?

“Die vraag heb ik me vier jaar lang in de Staten afgevraagd en dat was ook altijd de kritiek die ik zelf als Statenlid leverde. Dit is dan ook één van de dingen waarvan ik heb gezegd, van alles dat we hier bespreken is de allereerste vraag die altijd beantwoord moet worden: ‘wat merkt de Limburger er van’. Als het antwoord is ‘niks’, dan betekent dat ook dat we het project niet moeten doen. Alle projecten die wij doen en oppakken moeten direct of tenminste indirect een verbetering opleveren voor de inwoners van Limburg. Bij de Gezonde Basisschool zie je dat bijvoorbeeld heel duidelijk: het BMI van kinderen neemt af, ze worden fitter en vitaler, ze groeien beter en ze gaan ook op een andere manier met elkaar om. Dat vond ik overigens één van de mooiste bijkomstigheden: op die gezonde basisscholen wordt ook veel minder gepest.

Diezelfde vraagstelling trekken we door naar alle andere projecten. Neem het voorbeeld van healthyLIFE. Wat merkt de Limburger er van? Heel veel, want hij gaat echt daadwerkelijk anders met zijn gezondheid om, krijgt een ander bewustzijn en heeft daardoor minder risico op een aantal gezondheidsproblemen. Wat merkt de burger dus van onze aanpak: wat mij betreft nog steeds niet genoeg, maar wel elke dag een stukje meer.”

Welke concrete resultaten heeft de Provincie Limburg aan het einde van de Collegeperiode bereikt met de uitvoering van de Sociale Agenda?

“Dan zijn we in ieder geval in de uitrol van de goede projecten echt een stuk opgeschoten. Dan zien we bijvoorbeeld dat een project als Trendbreuk Zuid-Limburg echt voeten aan de grond heeft gekregen. Dan zien we dat de maatschappelijke diensttijd gemeengoed is geworden. Dan zien we dat leerwerktrajecten continu worden opgestart. En, dan zien we in de statistieken dat de Limburgse gezondheidstoestand is verbeterd. Als je kijkt waar we nu staan en vier jaar geleden, dan zie je dat we als organisatie heel proactief aan het zoeken zijn naar projecten die we nog niet kennen.”

Bedankt voor het lezen en mocht u vragen of opmerkingen hebben, aarzel dan niet om ons te contacteren.

Meld u aan en ontvang elk nieuw bericht meteen in uw inbox!

We spammen niet! Lees ons privacybeleid voor meer info.